بررسی کلی تاسیسات زیرزمینی موشکی ایران
پیش از شروع سخن، ابتدا باید به فلسفه ساخت پایگاه‌های زیرزمینی در ایران پرداخت. به گفته سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه، «در سال ۶۳ با بررسی‌های صورت‌گرفته به این نتیجه رسیده شد که بناکردن تأسیسات موشکی به هر نحوی از جمله پراکنده کردن آن‌ها در سطح کشور نمی‌تواند مانع از انهدام آنان گردد.» در نتیجه از همان سال ۶۳، ساخت و حفر تونل‌های زیرزمینی در دستور کار سپاه قرار گرفت. ایشان در ادامه تأکید کردند که «ما از سال ۶۳ به بعد، به‌صورت شبانه‌روزی ساخت تأسیسات زیرزمینی را تا همین لحظه ادامه داده‌ایم.»
اهمیت پایگاه‌های زیرزمینی در وهله اول قابل انهدام نبودن تأسیسات داخلی آنان در اکثر سناریوها است. این مقاومت دلایل مختلفی دارد که می‌توان به مواردی از جمله ارتفاع و مکان احداث، جنس خاک، سنگ و...، و دورماندن فعالیت‌ها از دید بصری و تجهیزات ماهواره‌ای و شناسایی دشمن اشاره کرد. در واقع هدف از ساخت این پایگاه‌ها اطمینان‌پذیری حداکثری از امنیت تأسیسات حیاتی و آسیب حداقلی در صورت در صورت وقوع حملات بوده است. البته این بدین معنی نیست که تمامی تأسیسات موشکی زیر زمین واقع شده‌اند، در حقیقت انبوهی از شلترهای واکنش سریع موشکی و سوله‌های توسعه و ساخت بر روی زمین قرار دارند.
از تأسیسات زیرزمینی مشاهده‌شده در ایران به‌صورت رسمی می‌توان به تأسیسات نیروی هوایی، تأسیسات ساخت و توسعه موشک، محل دپو و پرتاب موشک، پایگاه‌های پهپادی، پایگاه‌های ترکیبی پهپادی - موشکی و محل دپو پدافند هوایی اشاره کرد. به‌طورکلی تأسیسات زیرزمینی موشکی ایران می‌توانند شامل، مرکز کنترل و فرماندهی، محل‌های تولید، مراکز تحقیقات و تست، تیربار موشکی در پایگاه‌های بسیار بزرگ، پایگاه‌های کوچک تاکتیکی، پایگاه‌های دارا یا فاقد سیلوی پرتاب و یا پایگاه‌های ترکیبی موشکی - پهپادی باشند. اندازه هرکدام از این پایگاه‌ها بسته به نیاز و موقعیت متفاوت است. آن‌ها اغلب دارای پدافند غیرعامل بسیار مستحکم و بکر و بعضاً دارای پوشش پدافندی متناسب با گستردگی خود هستند. این پایگاه‌ها دارای ورودی و خروجی‌های اصلی بتنی و در مواردی دارای مسیرهای فرعی سنگی غیرقابل‌شناسایی برای ماهواره‌ها هستند. این مسیرهای ورودی و خروجی برای استفاده در مواقع ضروری مانند وضعیت هدف قرارگرفتن ورودی‌های اصلی و عیان پایگاه در نظر گرفته شده‌اند. این تأسیسات باتوجه‌به محل ساخت، می‌توانند در عمق حدود ۱۰۰ متری تا ۱ کیلومتری در زیر کوه‌ها حفر شده باشند.
بررسی استحکامات و آشنایی کلی با تأسیسات مورد اشاره
اکثر این تأسیسات از پدافند غیرعامل بسیار قوی برخوردار هستند، هرگونه حمله به علت محل قرارگیری آن‌ها با چالش‌های بزرگی روبه‌رو است که این ویژگی از نقاط قوت این تأسیسات محسوب می‌شود. در تصویر ۱ یکی از تأسیسات جدید که در مراحل پایانی ساخت قرار دارد، قابل‌مشاهده است. این پایگاه به‌صورت ۳۶۰ درجه با کوه‌های مرتفع پوشیده شده که این موقعیت، هرگونه حمله به آن را با چالش‌های اساسی روبه‌رو می‌کند.
در تصاویر ۲ و ۳ یکی از تأسیسات آزمایش و توسعه موشکی کشور را مشاهده می‌کنیم. در تصاویر چندین سکوی آزمایش پیشران‌های موشکی قابل‌مشاهده هستند. همچنین این محل دارای ۲ ورودی از کناره‌ها به داخل تأسیسات است که نشان‌دهنده گستره بسیار بزرگ فضای داخل پایگاه است.
در تصاویر ۴ و ۵ یکی از تأسیسات زیرزمینی تحقیقاتی، تولیدی و دپوی موشکی کشور دیده می‌شود. این پایگاه در فضای بسیار بزرگی گسترده شده و دارای شلترهای فراوانی است.
در تصاویر ۶ و ۷ یکی از تأسیسات جدید موشکی کشور مسلح به تیربار موشکی را مشاهده می‌کنید که دارای پنج دهانه بتنی پرتاب موشک است. داشتن پدافند غیرعامل بسیار مناسب و حداقل چهار ورودی به داخل تأسیسات از ویژگی‌های مهم این پایگاه است.
در تصویر ۸ یکی از پایگاه‌های به‌اصطلاح ساده موشکی کشور را می‌بینید که دارای سه ورودی به داخل زمین، تأسیسات رفاهی و ساختمان‌های اداری فضای بیرونی است. این‌گونه پایگاه‌ها دست‌کم چند صد فروند موشک بالستیک را می‌توانند در خود جای دهند.
در تصویر ۹ یکی از تأسیسات موشکی که به‌احتمال زیاد متعلق به نیروی دریایی سپاه است را در جنوب کشور مشاهده می‌کنید که در مقایسه با تأسیسات نیروی هوافضا، از ورودی‌های بیشتر و ارتفاع کمتری برخوردار هستند.
در تصویر ۱۰، سه دهانه پرتاب سه‌تایی و یک دهانه پرتاب در حال ساخت در یکی از پایگاه‌های موشکی دیده می‌شوند که نشان‌دهنده تیربار پهپادی هستند. این عکس صرفاً بخشی از این یک پایگاه ترکیبی را نشان می‌دهد که سخن سردار حاجی‌زاده در مورد پرتاب لحظه‌ای ده‌ها فروند پهپاد را تصدیق می‌کند!
برخی از تأسیسات زیرزمینی موشکی کشور بسیار بزرگ‌تر از دیگر موارد مشابه خود در ایران هستند. گستردگی بسیار زیاد آن‌ها نشان‌دهنده اهمیت خاص این تأسیسات است. در ادامه شاهد یکی از معروف‌ترین و بزرگ‌ترین تأسیسات موشکی کشور در کرمانشاه هستیم که از بخش‌های مختلفی تشکیل‌شده است. تصاویر ۱۱ تا ۱۷ به بررسی برخی از تأسیسات این پایگاه عظیم می‌پردازد.
در تصویر ۱۸ بزرگ‌ترین (احتمالاً) و معروف‌ترین پایگاه موشکی کشور دیده می‌شود که به‌خوبی وسعت و پدافند غیرعامل را نمایش می‌دهد. این تأسیسات به‌راحتی می‌توانند پذیرای چند هزار فروند موشک بالستیک باشند. لازم به ذکر است که پایگاه فوق همچنان در حال توسعه و گسترش است.
در تصویر ۱۹ نمایی فرضی از نحوه کار تیربار موشکی نیروی هوافضا را مشاهده می‌کنید که البته صرفاً حدس و گمان است. تیربارهای موشکی درصورتی‌که با این مهندسی ساخته شده باشند، حجم آتش وحشتناکی خواهند داشت، حجم آتشی که در عرض چند دقیقه می‌توان ده‌ها فروند موشک بالستیک را تنها از یک سایت به‌سوی دشمن روانه کند.
حال باتوجه‌به حجم تأسیسات موشکی کمیت موشک‌های ایران در چه مقیاسی است؟
نمی‌توان پاسخ دقیقی به این سؤال داد، اما با استناد به گفته فرماندهان مبنی بر کمبود تأسیسات برای ذخیره‌سازی و نگه‌داری و از طرفی، ساخت بی‌وقفه تأسیسات جدید و توسعه پایگاه‌ها و تأسیسات فعلی، حداقل می‌توان نتیجه گرفت که ظرفیت تولید موشک‌های بالستیک ایران به شکل سرسام‌آوری بالا است. از طرفی نیز، حجم موشک‌های تولیدی باتوجه‌به بررسی پایگاه‌های موشکی، یقیناً در مقیاس "ده‌ها هزار" خواهد بود.
یادآوری مهم!
پس از انتشار هر عکس یا فیلم هوایی از تأسیسات زیرزمینی کشور عده‌ای سریعاً دست‌به‌قلم شده و سخنانی مانند تأسیسات موشکی مملکت لو رفت! حالا چه اتفاقی می‌افتد؟ تأسیسات مخفی شما همین بود؟ شنیده می‌شود. تمامی تأسیسات نظامی دنیا توسط ماهواره‌ها رصد می‌شوند. تأسیسات زیرزمینی کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیستند. به‌راحتی می‌توان به کمک تصاویر ماهواره‌های تجاری هر مختصاتی را پیدا کرد. در نتیجه انتشار تصاویر تأسیسات زیرزمینی نه یک شاهکار است و نه لورفتن اطلاعات طبقه‌بندی‌شده حساس! همان‌گونه که گفته شد، ویژگی و فلسفه ساخت تأسیسات زیرزمینی مقاومت در برابر حملات و حفاظت از تأسیسات مهم و راهبردی در زیرزمین است نه نامرئی‌بودن آنان! البته تأسیساتی وجود دارند که به‌صورت طبیعی و هیچ‌گونه علائمی ساخته‌شده‌اند و در نتیجه کشف آن‌ها نه لزوماً غیرممکن، بلکه بسیار، بسیار سخت خواهد بود.