بررسی توپ خودکار 20 میلی متری اورلیکن

مقدمه:

داستان اورلیکن به جنگ جهانی اول بر می‌گردد. اورلیکن بر اساس توپ خودکار آلمانی 20 میلی متری Becker Type 2 توسعه یافت. بکر پیش از جنگ جهانی اول در سال 1913 طراحی شد اما تا ورود به خط تولید 3 سال وقفه ایجاد شد و نهایتا در سال 1916 بصورت رسمی وارد خدمت شد. بکر تنها توپ خودکاری بود که توسط نیروهای آلمانی در هواگرد هایشان در جنگ جهانی اول مورد استفاده قرار گرفت. این توپ نسبت به رقیب دیگرش، توپ 37 میلی متری ماکسیم پوم پوم در رده پایین تری قرار داشت، البته پوم پوم توانایی نصب بر روی هواگرد هارا نداشت. پس از جنگ و اعمال محدودیت های ورسای بر آلمان، طرح سلاح بکر و ماشین آلات تولید همگی به شرکت سوئیسی SEMAG در نزدیکی Zurich منتقل شد. این شرکت به طراحی و ارتقای سلاح ادامه داد و در سال 1924 نسخه ی L این سلاح را تولید کرد، نسخه ای که نسبت به طرح اولیه سنگین تر بود، این افزایش جرم به دلیل استفاده از گلوله ای قوی تر با طول پوکه 100 میلی متر نسبت به پوکه 70 میلی متری سابق بود. همچنین نرخ آتش سلاح از 280 به 350 گلوله بر دقیقه افزایش یافته بود. نسخه L نهایتا شکست خورد و تمام ماشین آلات و طرح‌های آن توسط شرکت سوئیسی اورلیکن خریداری شد.

شرکت اورلیکن در سال 1927 مدل S را به همراه گلوله قوی تر با پوکه 110 میلی متری توسعه داد که منجر به سنگین تر شدن سلاح شد اما سرعت دهانه و قدرت سلاح را افزایش می داد. (برای مقایسه نسخه بکر تایپ 2 دارای 490 متر بر ثانیه و نسخه S اورلیکن دارای 830 متر بر ثانیه سرعت دهانه بود.) در سال 1930 نیز ارتقایی دیگر با عنوان 1S منتشر شد. این مدل جدید با سرعت دهانه بالاتر هدف قرار دادن هواپیما های جدیدتر را آسان‌تر و استفاده در نقش ضد زره را هم میسر می‌کرد. 3 مدل مختلف از سلاح با جرم ها و طول لوله های متفاوت در دهه 30 در دسترس بود. اورلیکن دو نسخه از سلاح با عنوان AL و AF را که توانایی نصب در پایه متحرک هواپیما را داشتند نیز توسعه داد. همچنین خشاب 15 تیری قدیمی با خشاب های 30 و 60 تیری جدیدتر جایگزین شدند.

در سال 1935 قدم جدیدی برای ارتقای سلاح برداشته شد. سری جدیدی از سلاح با عنوان FF که مخفف FLÜGELFEST بود، طراحی شد. 3 مدل از FF با جرم و طول لوله های مختلف تولید شد که بدین شرح بود:

نسخه FF، گلوله 20 میلی متری با طول پوکه 72 م.م را شلیک می‌کرد، دارای 24 کیلوگرم جرم، 600 متر بر ثانیه سرعت دهانه و 520 گلوله بر دقیقه نرخ آتش داشت.

نسخه FFL، گلوله 20 میلی متری با طول پوکه 101 میلی متری را شلیک می‌کرد، دارای 680 متر بر ثانیه سرعت دهانه و 500 گلوله بر دقیقه نرخ اتش بود.

نسخه FFS، گلوله ای 20 میلی متری با طول پوکه 110 میلی متر را شلیک می‌کرد، 39 کیلوگرم جرم داشت، دارای 820 متر بر ثانیه سرعت دهانه و 470 گلوله بر دقیقه نرخ آتش بود.

علاوه بر تغییرات‌ ایجاد شده توانایی ریموت کنترل نیز به سلاح در صورت نیاز کاربر اضافه شد. خشاب های 60 و 70 و 100 تیری هم تولید شدند زیرا در حین پرواز امکان تعویض خشاب نبود اگرچه تقریبا همه کاربر ها از خشاب 60 تیری استفاده می کردند.

در دهه 30 سری FF اورلیکن در بازارهای جهانی فروش و موفقیت بالایی داشت.

شرکت Hispano-Suiza (اسپانيا-سوئیس) نسخه FF را با عنوان های H.S 7 و H.S 9 تولید می کرد. شرکت Ikaria دست به ارتقای نسخه FF زد و با عنوان MG FF که گلوله جدید 20*RB80 را شلیک می‌کرد (گلوله ای 
که برای نیروی هوایی و ارتش آلمان طراحی و تولید شده بود) تولید کرد.

نیروی دریایی امپراتوری ژاپن نیز از قافله عقب نماند و دست به طراحی 2 نمونه بر اساس نسخه های FF و FFL زد که با عنوان Type 99-1 و Type 99-2 تولید شد. Type 99-1 در دو نسخه زمینی و هوایی تولید می شد. نسخه زمینی از نوار فشنگ و نسخه هوایی از خشاب 60 تیری بهره می برد.

ارتقای نسخه FFS توسط اورلیکن ادامه پیدا کرد. در سال 1938 نسخه ای با عنوان اورلیکن SS را تولید شد. در سال 1942 نسخه ای با عنوان 1SS تولید شد و 3 سال بعد نسخه ای با عنوان 2SS طراحی شد که دارای نرخ اتش 640 گلوله بر دقیقه بود. اگرچه 90 درصد سلاح‌های ضد هوایی اورلیکن استفاده شده در جنگ جهانی دوم از نوع SS بودند.

اورلیکن توسط همه طرفین درگیر در جنگ جهانی دوم استفاده شد از ایتالیایی ها تا استرالیایی ها همگی یا نمونه بومی خود از اورلیکن را توسعه دادند یا از کشورهای دیگر اورلیکن را خریداری کردند. آمریکایی ها اصلی ترین کاربر اورلیکن بودند که بیشتر از نسخه H.S 7 استفاده می‌کردند، به نحوی که اورلیکن از دسامبر 1941 تا سپتامبر 1944، 32 درصد کل هواگرد های ژاپنی سرنگون شده رو از آن خودش کرده بود.

اورلیکن همچنان بعد از جنگ جهانی دوم استفاده شد اگرچه از اثرگذاری کمتری برخوردار بود اما همچنان بطور گسترده در نیروی دریایی کشورهای مختلف من جمله کشور خودمان ایران در حال استفاده است.

بررسی نکات فنی اورلیکن 20 میلی متری:

یکی از نکات عجیب در خصوص سلاح اورلیکن، سیستم مسلح سازی انفجار برگشتی عمقی (API  Blowback) است، بدین معنا که گلنگدن سلاح قفل نمی شود و صرفا جرم و فشار فنر پشت گلنگدن است که اسلحه را مسلح می کند. 
مکانیزمی که صرفا در مسلسل های دستی و اسلحه های کمری که از گلوله های کم فشار و به اصطلاح Pistol caliber استفاده می کنند بکار م یرود اما اینبار با کمی تفاوت در یک توپ 20 میلی متری مورد استفاده قرار گرفته است.

در یک اسلحه بهره برنده از انفجار برگشتی و گلنگدن باز ما معمولا دارای یک سوزن آتش ثابت در سر گلنگدن هستیم که هنگامی که کاربر ماشه را فشار می دهد گلنگدن قفل شده در انتهای سلاح رها می شود و بوسیله فشار فنر گلنگدن به جلو می رود و گلوله را در جان سلاح قرار می دهد، در اسرع وقت که گلوله در جان سلاح قرار گرفت سوزن چاشنی رو فعال می کند و شلیک انجام می شود و فشار وارد شده از طریق گاز باروت به گلنگدن وارد می شود و باعث عقب نشینی گلنگدن، خارج شدن پوکه و پرتابش به بیرون و تکرار عمل مسلح سازی می شود، در این حالت تنها چیزی که سلاح را از منفجر شدن نجات می دهد تناسب بین نیروی فنر و جرم گلنگدن، جرم و سرعت مرمی است. در یک سیستم API یا عمقی وقتی کاربر ماشه را فشار می دهد گلنگدن سلاح که در عقب قفل است رها می شود و با فشار فنر جلو رفته گلوله را از خشاب برمی‌دارد، اما اینجا جان گلوله یا به اصطلاح Chamber متناسب با طول پوکه نیست یعنی طول کلی جان لوله از طول کلی پوکه بیشتر است و بجای اینکه مانند حالت عادی گلوله بطور کامل در جان لوله قرار بگیرید و متوقف شود و سوزن چاشنی را فعال کند گلوله و گلنگدن در جان لوله وارد می‌شود و به سمت جلو حرکت می‌کنند. در حین این حرکت درون جان سلاخ چاشنی فعال میشود و به علت  حرکت رو به جلو گلنگدن وقتی شلیک رخ می دهد بخشی از انرژی وارده به سمت عقب صرف نگه داشتن گلنگدن و سپس عقب زدنش می شود. بدین شکل لگد سلاح متمایل تر شده و امکان استفاده از یک سیستم انفجار برگشتی در ابعادی مانند اورلیکن فراهم می شود. البته همچنان برای یک عملکرد ایمن نیاز به فنری قوی و گلنگدن با جرم مناسب هستیم. برای مسلح سازی اورلین و غلبه بر فنر سلاح نیاز به بیش از 360 پوند انرژی است.

روش های مسلح سازی اورلیکن:

همانطور که بالاتر عنوان شد بدلیل عملکرد این سلاح مسلح سازی آن به نیروی بسیاری نیاز دارد و جهت آسان‌تر شدن این پروسه روش ها و دستگاه های متفاوتی طراحی شده است.

1-دو اهرم به روکش دور لوله وصل هستند که سیستم فنر را به گلنگدن وصل می کنند کاربر می تواند روپوش و اهرم آن را بگیرید و آن قدر هل بدهد که سلاح مسلح بشود. این اصلی ترین و سخت ترین روش است.

2- در انتهای دو اهرمی که گفته شد یک دستگیره قرار دارد که محلی برای نصب یک طناب است، پس از نصب طناب سلاح را بصورت عمودی قرار می دهند و طناب را به محل مخصوص در پایه نصب میکنند، حالا به شکل اهرمی با افقی کردن سلاح، عمل مسلح سازی رخ می دهد.

3-استفاده از یک دستگیره که به قلاب روی اهرم پیچ میشود و با کشیدنش سلاح مسلح میشود.

4- استفاده از یک دستگاه مخصوص که به سلاح متصل می شود و با چرخاندن آن به آرامی گلنگدن عقب می آید تا سلاح مسلح شود.

برخی مشخصات فنی:

نام: Oerlikon 20 mm cannon
سازنده: شرکت سوئیسی Oerlikon Contraves 
میزان تولید: حدود 125 هزار قبضه
جرم سلاح: بسته به مدل های مختلف بین 24 تا 62 کیلو گرم
نرخ آتش: بسته به مدل های مختلف بین 280 تا 520 گلوله بر دقیقه
طول لوله: بین 760 تا 1400 میلی متر (27.6 اینچ تا 55.1 اینچ) بسته به مدل های مختلف
سیستم مسلح سازی: انفجار برگشتی عمقی (API Blowback) 
کالیبر: 20 میلی متری
طول پوکه: بین 70 تا 110 میلی متر بسته به مدل های مختلف