بررسی بازار تسلیحات اتیوپی و فروش تسلیحات به این کشور توسط ایران و ترکیه و ذیل آن آذربایجان

بخش اول(بررسی تاریخچه درگیری ها در اتیوپی):

اتیوپی پس از یک جنگ داخلی 16 ساله خونین در سال 1991 سرانجام به ثبات سیاسی رسید. با پایان یافتن جنگ داخلی حزب انقلابی دموکراتیک خلق اتیوپی قدرت را در اتیوپی به دست گرفت. این حزب شامل 4 جنبش قومیتی در اتیوپی می شد که گرد یکدیگر جمع شده بودند. مهمترین و اثرگذارترین عضو این حزب، جبهه آزادی بخش خلق تیگرای بود که نماینده آن ملس زناوی (Meles Zenawi) تا زمان مرگش در سال 2012 میلادی نخست وزیر اتیوپی بود. پس از مرگ زناوی، هایلماریام دسالگن (Hailemariam Desalegn) رئیس جنبش دموکراتیک خلق اتیوپی جنوبی جانشین او شد. دسالگن نیز در سال 2018 به دلیل نارضایتی عمومی استعفای خود را اعلام کرد. جانشین دسالگن اینبار از جنبش دموکراتیک خلق ارومو بود. با تایید پارلمان اتیوپیابی احمد جانشین دسالگن شد.

از اولین اقدامات ابی احمد برقراری مجدد روابط اتیوپی با اریتره بود. روابطی که 20 سال منجمد بود و منجر به درگیری های متعدد مرزی شده بود. اگرچه بسیاری در اتیوپی این اقدام را میمون شمردند اما اعضای جبهه تیگرای با خیانت دانستن این گرمی روابط و با پشت پا زدن به خون برادران کشته شده در درگیری ها با اریتره خواندن این اقدامات مخالفت خود را با این مسئله ابراز کردند.

اقدام بعدی ابی احمد انحلال جنبش های قومیتی و احزاب مخالف خود و دعوت از آنها جهت پیوستن به حزب جدید خود بود. اکثر این احزاب و جنبش ها با این اقدام مخالفت کردند. در راس آنها جنبش تیگرای قرار داشت که پس از مدتی به منطقه تیگرای رفت و کنترل آنجا را بدست گرفت. با رخ دادن چنین واقعه ای اصطکاک و تنش میان دو طرف آغاز شد.
تنش میان دولت مرکزی و نیروهای جنبش تیگرای زمانی شدت گرفت که نیروهای تیگرای از دستور دستگیری گچاوه آسفا (Getachew Assefa)، رئیس دستگاه اطلاعات و امنیت ملی سابق اتیوپی، سرپیچی کردند. پس از این واقعه ها و رخ دادن برخی اتفاقات دیگر درگیری ها گسترش یافت و همه جانبه شد. از آن روز دولت مرکزی اتیوپی نیروهای تیگرای را به کودتا و برهم زدن نظم و امنیت و استفاده از زور و جنایت جنگی متهم کرده است. متعاقبا نیز نیروهای تیگرای اتهاماتی مشابه به دولت مرکزی می زنند.

بخش دوم (نیاز روز افزون به تسلیحات و نقش ایران و ترکیه): 

با شدت گرفتن درگیری ها و نیاز روز افزون دولت مرکزی اتیوپی به تسلیحات این کشور از نقاط مختلف جهان تسلیحات متفاوتی را خریداری کرده است که از پهپاد های رزمی و شناسایی تا تفنگ تهاجمی را شامل می شود.
کشور های متفاوتی همچون ایران، ترکیه، امارات متحده عربی و... به اتیوپی و طرفین درگیر این جنگ خونین سلاح فروخته اند که 2 عامل اصلی و دائمی آنها ایران و ترکیه هستند. نحوه انتقال تسلیحات توسط کشور ما به اتیوپی از طریق پرواز های هوایی بوده است که بوسیله هواپیماهای ترابری ایلوشین 76 انجام می شوند.

تسلیحات ارسالی ایران به اتیوپی:

اصلی ترین و شاید تاثیرگذارترین سلاح صادر شده توسط کشورمان به اتیوپی شاید پهپاد رزمی شناسایی مهاجر 6 باشد. اثرگذاری این پهپاد ها به حدی بوده است که نیروهای تیگرای بارها اقدام به انتشار ویدئو و بیانیه های متفاوت کرده و خواستار توقف ارسال و فروش این پهپاد به دولت مرکزی اتیوپی شده اند. (اسناد و مدارک این ماجرا را می توانید در کانال پارتیزان در اینجا ببینید.) طبق اعلام این نیروها اصلی ترین دلیل شکست آنها در یک قدمی پایتخت اتیوپی، آدیس بابا، مهاجر 6 و پشتیبانی به موقع و خوب ایران بوده است. در حالی که اتیوپی از پهپاد های چینی صادر شده توسط امارات نیز استفاده می کند اما معمولا از پشتیبانی ضعیف امارات گلایه می کند و به همین دلیل اغلب به مهاجر 6 اتکا می کند. 

اگرچه تصویر رسمی از تسلیحات صادر شده به همراه مهاجر 6 در اتیوپی موجود نمی باشد اما با دیده شدن بمب هدایت شونده قائم می توان نتیجه گرفت که این سلاح به همراه مهاجر به اتیوپی فروخته شده است.

از دیگر تسلیحاتی که در تعداد بالا به دولت مرکزی اتیوپی فروخته شده است، تسلیحات انفرادی است. تفنگ تهاجمی کا ال 103 یکی از آنها است. این سلاح در واقع کپی ایران از تفنگ ای کی 103 روس است که خود ارتقایی بر تفنگ تهاجمی ای کی ام محسوب می شود. این سلاح در دو نوع با کیفیت های متفاوت تولید می شود که هر دو نمونه در اتیوپی دیده شده است. یکی از نمونه ها با کیفیت مشابه نمونه روس است و دیگری با کیفیت نسبتا پایین تری است. در ادامه به نحوه بررسی و تشخیص این دو نمونه می پردازیم.

جهت تشخیص این دو نمونه کافی است به نشانه گذاری های ناظم آتش دقت کرد. نسخه با کیفیت پایین تر از نشانه گذاری دی (نیم خودکار) و ال (خودکار) استفاده می کند که در ای کی های چینی دیده می شود و در ایران نیز استفاده می شود. اما نمونه های با کیفیت بهتر و بالاتر از نشانه گذاری های آ بی (AB) و او آ (OA) مشابه نمونه روسی استفاده می کند.

از تسلیحات انفرادی دیگری که در اتیوپی دیده شده است، تفنگ تیرانداز ماهر هشدار ام است. هشدار در واقع نسخه صادراتی تفنگ تیرانداز ماهر اس وی دی است که در ایران تولید می شود. از اصلی ترین روش های تشخیص آن نیز چینش مشکی و پلاستیکی قنداق و محافظ دست سلاح است. البته باید متذکر شد که برخی منابع اعلام داشته اند که هردو این تسلیحات ساخت صنایع داخلی اتیوپی است. اگرچه احتمال آن کم است اما در صورت صحت امکان راه انداختن خط تولید در کنار فروش به اتیوپی نیز وجود دارد.

تسلیحات ارسالی ترکیه به اتیوپی:

ترکیه نیز همچون ایران از بازیگران اصلی ارسال سلاح به اتیوپی بوده است و در دو دسته انفرادی و پهپادی به اتیوپی سلاح داده است اگرچه حجم و تنوع تسلیحات ارسالی بخصوص در بخش انفرادی کمتر از ایران بوده است. از پهپاد هایی که ترکیه به اتیوپی فروخته است می توان از پهپاد رزمی شناسایی TB-2 بایراکتار نام برد. این پهپاد در تعداد نامشخص به اتیوپی فروخته شده است و از اثرگذاری، نحوه پشتیبانی ترکیه و نظر نیروهای دولت مرکزی اتیوپی از عملکرد این پهپاد اطلاعات خاصی در دسترس نیست. از دیگر تسلیحات که به همراه این پهپاد ارسال شده است مهمات هدایت شونده مم ال (MAM-L) است. این مهمات نیز همچون بمب قائم بوسیله لاشه شناسایی شده اند و تصویری رسمی از نصب آن بر روی بایراکتار موجود نیست.

اصلی ترین سلاح انفرادی که ترکیه به اتیوپی فروخته است نیز تپانچه های گازی می باشند که البته معمولا برای شلیک مهمات جنگی تبدیل شده اند و می توانند از مهمات 32 ای سی پی (7.65 میلی متر) استفاده کنند.

اما از دیگر کشور هایی که اخیرا وارد بازار تسلیحات اتیوپی شده است و اقدام به فروش تسلیحات کرده است آذربایجان است. این کشور نیز مانند ایران و ترکیه در مورد ارسال تسلیحات به اتیوپی سخن به میان نیاورده است اما بارها مهمات خمپاره آذربایجانی در اتیوپی دیده شده اند. در صورت صحت ارسال این تسلیحات از مبدا آذربایجان می توان این احتمال را داد که این مهمات به همراه محموله های ارسالی ترکیه به اتیوپی رفته اند. اگرچه امکان ارسال و صادر کردن آن توسط خود آذربايجان نیز وجود دارد.